Dưới luật

Có những cái Hiến pháp quy định rồi nhưng chưa thực hiện được vì phải chờ Luật.

Có những cái Luật quy định rồi, nhưng chưa thực hiện được, vì phải chờ văn bản “dưới luật”

Có những cái văn bản dưới luật quy định rồi, nhưng chưa thực hiện được, vì nó trái luật. Hoặc không thể thực hiện vì trái thực tiễn.

Nhưng khốn khổ nhất của cái anh “thực tiễn” là phải ngồi chờ cái anh “dưới luật”, chẳng biết khi nào nó ló ra.

Có người bảo đó là “đặc sản” Việt Nam, nơi có cả rừng luật mà vẫn thích luật rừng. Chắc không phải. So với thế giới thì ta vẫn còn ít luật lắm, quá ít là đằng  khác, đã thành “rừng” thế nào được.

Cũng không phải chỉ ở “ta” mới phải có “dưới luật”. Cũng không phải chỉ đến bây giờ mới  phải chờ anh “dưới luật”. Ngày xửa ngày xưa đã có. Xin kể chuyện này.

Một ông vua nọ lên ngôi, tuyên bố đại xá thiên hạ: bất kể anh tù nhân nào cũng được giảm thời hạn một nửa. Lệnh Vua ban rồi, các nhà tù lúng túng nhất với mấy anh có án chung thân. Biết họ sống đến khi nào để cho ra tù trước “nửa thời hạn”? Mà Vua không nói chơi, cũng không nói lại. Phải nghĩ cách thực hiện cho đúng.

Họp tất cả các “đỉnh cao trí tuệ” lại để làm thế nào ra cho được cái “văn bản dưới luật” phù hợp với lệnh Vua.

Có vị đưa ra sáng kiến nên lập Hội đồng kiểm tra sức khỏe, xác định và cấp giấy chứng nhận tuổi thọ cho từng anh, rồi theo đó mà bắt ở tù một nửa thời gian. Ý kiến này bị các bậc danh y phản đối dữ dội, vì khoa học hiện thời chưa có khả năng làm chuyện đó.

Một vị Hàn lâm đại học sĩ đưa ra ý tưởng rất hay: cứ cho anh ta ở ngoài một ngày, lại vào tù một ngày, cho đến khi chết! Nhưng có người phản bác lại: nếu ngày cuối cùng anh ta chết mà hai phần “ngoài tù, trong tù” không ngang nhau, thì hóa ra trái lệnh Vua ư? Ai dám mang tội khi quân đây?

Một cách mà thoạt tiên ai cũng thấy hợp lý: thiết kế cho anh ta cái xà lim sao cho nửa người trong tù, nửa người tự do! Lại nảy sinh vấn đề: nừa nào tự do đây? Nửa trái hay nửa phải, nửa trên hay nửa dưới? Cả Hội đồng Trí tuệ cãi nhau mãi, không sao quyết định được.

Trong khi Hội đồng đang bàn cãi thì mấy anh tù, do có  thực tiễn hơn nhiều, đều hết sức thất vọng. Hóa ra họ chẳng được gì. Nếu nửa trên mà bị cầm tù thì nửa dưới có “tự do” được không? Mà nửa dưới đã ở trong tù thì “nửa trên” cũng nghĩ được gì khác? Cái câu “nửa cái bánh mỳ là bánh mỳ, nhưng nửa sự thật không phải là sự thật” được các tù nhân sửa lại thành “nửa tự do không phải là tự do” để khiếu nại với Hội đồng Trí tuệ.

Nghe nói cuối cùng không có cái văn bản dưới luật nào ra được cả. Thành ra nhiều anh tù chung thân không kịp chờ để nhận ơn Vua. Tất nhiên là khi lệnh Vua ban, họ đã tung hô rồi: “Thảo dân xin lĩnh chỉ, tạ ơn!”.